การบังคับคดีตามคำพิพากษาหรือคำสั่ง มาตรา ๒๗๑ (เดิม) บัญญัติให้เจ้าหนี้ตามคำพิพากษาจะต้องร้องขอให้บังคับคดีภายในสิบปีนับแต่วันมีคำพิพากษาหรือคำสั่งโดยไม่มีข้อยกเว้นมิให้ใช้บังคับแก่เจ้าหนี้จำนอง ดังนั้น การร้องขอให้บังคับคดีตามคำพิพากษาหรือคำสั่งของเจ้าหนี้จำนองต้องกระทำภายในระยะเวลาสิบปีตามบทบัญญัติ ดังกล่าวเช่นกัน ซึ่งจะเป็นการบังคับคดีที่ต้องตามเจตนารมณ์ของกฎหมายวิธีพิจารณาความ คดีนี้จำเลยทั้งสองผิดนัดไม่ชำระหนี้ตามสัญญาประนีประนอมยอมความตั้งแต่งวดแรกวันที่ ๑๘ กรกฎาคม ๒๕๔๖ และมีข้อตกลงว่าหากผิดนัดงวดใดงวดหนึ่งถือว่าผิดนัดทั้งหมดยอมให้โจทก์บังคับคดียึดทรัพย์สินจำนองขายทอดตลาด โจทก์ซึ่งเป็นเจ้าหนี้ตามคำพิพากษาชอบที่จะร้องขอให้บังคับคดีภายในสิบปี นับแต่วันที่ ๑๙ กรกฎาคม ๒๕๔๖ อันเป็นวันที่โจทก์อาจบังคับตามคำพิพากษาได้ แต่โจทก์เพิ่งยื่นคำขอให้ออกหมายบังคับคดียึดทรัพย์สินจำนองของจำเลยทั้งสองเมื่อวันที่ ๒๗ กันยายน ๒๕๕๙ จึงพ้นระยะเวลาสิบปีนับแต่วันที่ ๑๙ กรกฎาคม ๒๕๔๖ แล้ว โจทก์ไม่มีสิทธิบังคับคดีเอาแก่ทรัพย์สินจำนองของจำเลยทั้งสอง อย่างไรก็ตาม ทรัพยสิทธิจำนองยังคงอยู่และโจทก์สามารถใช้ยันต่อลูกหนี้จำนอง หรือบุคคลภายนอกที่รับโอนทรัพย์สินจำนองต่อไปได้

               ตามฎีกานี้ มีปัญหาต้องวินิจฉัยว่า โจทก์มีสิทธิขอให้ออกหมายบังคับคดียึดทรัพย์สินจำนองขายทอดตลาดชำระหนี้ตามคำพิพากษาหรือไม่
               ข้อตกลงตามสัญญาประนีประนอมยอมความ จำเลยทั้งสองตกลงผ่อนชำระเงินเป็นรายเดือน เดือนละไม่น้อยกว่า ๒๗,๐๐๐ บาท ทุกวันที่ ๑๘ ของเดือน เริ่มชำระตั้งแต่เดือนกรกฎาคม ๒๕๔๖ เป็นต้นไปให้เสร็จสิ้นภายใน ๒๔ เดือน หากผิดนัดงวดใดงวดหนึ่งถือว่าผิดนัดทั้งหมด โดยจำเลยทั้งสองผิดนัดตั้งแต่งวดแรกวันที่ ๑๘ กรกฎาคม ๒๕๔๖
               กรณีที่คำพิพากษาหรือคำสั่งกำหนดให้ชำระหนี้เป็นงวด เป็นรายเดือน หรือเป็นรายปีตามมาตรา ๒๗๔ วรรคสอง การนับระยะเวลาสิบปีตามวรรคหนึ่งให้นับตั้งแต่วันที่หนี้ตามคำพิพากษาหรือคำสั่งนั้นอาจบังคับให้ชำระได้ ตามฎีกาที่ ๑๖๙๒/๒๕๖๐ นี้ ถือว่าลูกหนี้ตามคำพิพากษาผิดนัดงวดถัดไปทุกงวดทั้งหมด การเริ่มนับกำหนดเวลาการบังคับคดี “วันที่มีคำพิพากษา” ต้องนับแต่วันที่ผิดนัดตั้งแต่งวดที่ไม่ชำระเป็นต้นไป
               กรณีสัญญาประนีประนอมยอมความไม่มีข้อความระบุว่า หากผิดนัดงวดใดงวดหนึ่งให้ถือว่าผิดนัดทั้งหมด วันเริ่มนับระยะเวลาการบังคับคดีสิบปี จึงให้นับแต่วันที่หนี้ตามคำพิพากษาหรือคำสั่งนั้นอาจบังคับให้ชำระได้แต่ละครั้ง มีฎีกาที่ ๒๓๑๖/๒๕๕๐ ซึ่งวินิจฉัยเกี่ยวกับหนังสือรับสภาพหนี้นำมาเทียบเคียงกับสัญญาประนีประนอมยอมความ ดังนี้
               ฎีกาที่ ๒๓๑๖/๒๕๕๐ หนังสือรับสภาพหนี้ไม่ได้มีข้อตกลงว่า หากจำบเลยทั้งสองผิดนัดงวดหนึ่งงวดใดถือว่าผิดนัดทั้งหมดหรือหนี้ทั้งหมดนั้นถึงกำบหนดชำระอันจะทำบให้โจทก์มีสิทธิเรียกร้องให้จำบเลยทั้งสองชำบระหนี้ทั้งหมดคืนได้ทันที ข้อความที่ระบุไว้ในหนังสือรับสภาพหนี้ว่า หากผิดนัดงวดใดงวดหนึ่งยินยอมให้ฟ้องร้องบังคับคดีได้ทันที หมายถึงสิทธิเรียกร้องของโจทก์จะเกิดขึ้นก็ต่อเมื่อจำบเลยทั้งสองผิดนัดในงวดนั้นๆ แล้วเท่านั้น ส่วนงวดที่ยังไม่ถึงกำบหนดชำบระโจทก์ก็ยังไม่มีสิทธิเรียกร้องเอาแก่จำบเลยทั้งสอง
-            มาตรา ๒๗๑ เดิม ปัจจุบันคือมาตรา ๒๗๔
       
ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง
               มาตรา ๒๗๔ ถ้าคู่ความหรือบุคคลซึ่งเป็นฝ่ายแพ้คดีหรือบุคคลที่ศาลมีคำใพิพากษาหรือคำใสั่งให้ชำใระหนี้ (ลูกหนี้ตามคำใพิพากษา) มิได้ปฏิบัติตามคำใบังคับที่ออกตามคำใพิพากษาหรือคำใสั่งของศาลทั้งหมดหรือบางส่วน คู่ความหรือบุคคลซึ่งเป็นฝ่ายชนะคดีหรือบุคคลที่ศาลมีคำใพิพากษาหรือคำใสั่งให้ได้รับชำใระหนี้ (เจ้าหนี้ตามคำใพิพากษา) ชอบที่จะร้องขอให้มีการบังคับคดีโดยวิธียึดทรัพย์สิน อายัดสิทธิเรียกร้อง หรือบังคับคดีโดยวิธีอื่นตามบทบัญญัติแห่งภาคนี้ภายในสิบปีนับแต่วันที่มีคำใพิพากษาหรือคำใสั่ง และถ้าเจ้าหนี้ตามคำใพิพากษาได้ร้องขอให้เจ้าพนักงานบังคับคดียึดทรัพย์สินหรืออายัดสิทธิเรียกร้องใดไว้หรือได้ดำใเนินการบังคับคดีโดยวิธีอื่นไว้บางส่วนแล้วภายใน ระยะเวลาดังกล่าว ก็ให้ดำใเนินการบังคับคดีแก่ทรัพย์สินหรือสิทธิเรียกร้อง หรือบังคับคดีโดยวิธีอื่นนั้นต่อไปจนแล้วเสร็จได้
               ถ้าคำใพิพากษาหรือคำใสั่งกำใหนดให้ชำใระหนี้เป็นงวด เป็นรายเดือน หรือเป็นรายปี หรือ กำใหนดให้ชำใระหนี้อย่างใดในอนาคต ให้นับระยะเวลาสิบปีตามวรรคหนึ่งตั้งแต่วันที่หนี้ตามคำใ พิพากษาหรือคำใสั่งนั้นอาจบังคับให้ชำใระได้
               ถ้าสิทธิเรียกร้องตามคำใพิพากษาหรือคำใสั่งเป็นการให้ชำใระเงิน ส่งคืนหรือส่งมอบทรัพย์ เฉพาะสิ่ง บุคคลซึ่งได้รับโอนหรือรับช่วงสิทธิตามคำใพิพากษาหรือคำใสั่งนั้นมีอำในาจบังคับคดีตามความในหมวด ๒ การบังคับคดีในกรณีที่เป็นหนี้เงินหรือหมวด ๓ การบังคับคดีในกรณีที่ให้ส่งคืน หรือส่งมอบทรัพย์เฉพาะสิ่งแล้วแต่กรณี โดยการร้องขอต่อศาลเพื่อเข้าสวมสิทธิเป็นเจ้าหนี้ตามคำใพิพากษาต่อไป

อ้างอิง
สมชัย ฑีฑาอุตมากร. ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง การบังคับคดีตามคำพิพากษาหรือคำสั่ง ฉบับสมบูรณ์. กรุงเทพมหานคร: สำนักพิมพ์บริษัท กรุงสยาม พับลิชชิ่ง จำกัด, 2561.