ร้องเรียนเจ้าหน้าที่รัฐ แต่ข้อมูลผิดพลาด จะโดนฟ้องกลับข้อหา "แจ้งความเท็จ-หมิ่นประมาท" หรือไม่? (สรุปฎีกาที่ 5796/2567)
หลายคนมักกลัวการร้องเรียนการทำงานของเจ้าหน้าที่รัฐ
หรือหน่วยงานราชการ เพราะกังวลว่าจะถูก "ฟ้องกลับ"
หากตรวจสอบแล้วไม่พบความผิด หรือข้อมูลที่เราแจ้งไปอาจคลาดเคลื่อน
วันนี้ผมมีคำพิพากษาศาลฎีกาที่น่าสนใจ (ฎีกาที่ 5796/2567) มาสรุปให้ฟังครับ ว่าขอบเขตของการร้องเรียนโดยสุจริตทำได้แค่ไหน
คดีนี้เกิดจากเจ้าของสัมปทานดูดทราย
(จำเลย) สงสัยว่ามีคู่แข่งลักลอบดูดทรายในเขตของตน หรือมีการนำเข้าทรายผิดกฎหมาย
จึงทำหนังสือร้องเรียนไปยังด่านศุลกากรและหน่วยงานต่างๆ ให้ช่วยตรวจสอบ
ต่อมาเมื่อเจ้าหน้าที่ตรวจสอบแล้วไม่พบความผิด
จำเลยยังข้องใจ จึงทำหนังสือร้องเรียนไปถึงนายกรัฐมนตรีและ ป.ป.ช. โดยพาดพิงว่าเจ้าหน้าที่ศุลกากร
(โจทก์) ละเว้นการปฏิบัติหน้าที่ ไม่ยอมจับกุมผู้กระทำผิด
ผลที่ตามมา:
เจ้าหน้าที่ศุลกากรจึงฟ้องกลับจำเลย ในข้อหา "แจ้งข้อความอันเป็นเท็จ"
และ "หมิ่นประมาท"
ศาลฎีกาตัดสินว่า
"ไม่ผิด" เพราะอะไร?
ศาลฎีกาพิพากษา ยกฟ้อง
จำเลย โดยให้เหตุผลทางกฎหมายที่ประชาชนควรรู้ ดังนี้ครับ:
1. ทำไปเพราะเข้าใจผิด
ไม่ได้มีเจตนาร้าย
ศาลมองว่า
การกระทำความผิดอาญานั้น ผู้ทำต้องมี "เจตนา"
คือรู้อยู่แล้วว่าเป็นเรื่องโกหกแต่ก็ยังแจ้ง แต่ในคดีนี้ จำเลยเชื่อจริงๆ
ว่ามีการกระทำผิดเกิดขึ้น จึงร้องเรียนไปตามความเข้าใจ 44
2. เป็นการปกป้องสิทธิของตนเอง
จำเลยเป็นผู้รับสัมปทานที่มีส่วนได้เสียโดยตรง
การร้องเรียนจึงทำไปเพื่อปกป้องผลประโยชน์ของตนเองตามกฎหมาย (เพื่อความชอบธรรม)
ไม่ใช่การกลั่นแกล้งลอย ๆ
3. ข้อมูลคลาดเคลื่อนได้
ถ้าติชมโดยสุจริต
แม้ข้อความในหนังสือร้องเรียนบางส่วนจะไม่ตรงกับข้อเท็จจริงเป๊ะๆ
(เช่น ใครเป็นคนเจอเรือดูดทรายกันแน่) แต่ศาลมองว่าเป็นความเข้าใจที่
"คลาดเคลื่อนไปบ้าง" ตามวิสัยของคนทั่วไปที่สงสัย
ไม่ถือว่าเป็นการเสกสรรปั้นแต่งเรื่องเท็จขึ้นมาใส่ร้าย
4. มุ่งหวังให้ตรวจสอบวินัย
ไม่ใช่เอาเข้าคุก
เจตนาหลักของจำเลยคือต้องการให้มีการตั้งคณะกรรมการสอบสวนข้อเท็จจริงทางวินัย เพื่อให้การทำงานโปร่งใส ไม่ได้มุ่งหมายจะให้เจ้าหน้าที่ต้องรับโทษทางอาญาโดยตรง
สรุปบทเรียนจากคดีนี้
ประชาชนมีสิทธิร้องเรียนการทำงานของเจ้าหน้าที่รัฐได้
หากทำไปโดย "สุจริต"
(Honest Belief) แม้ภายหลังผลการสอบสวนจะออกมาว่าเจ้าหน้าที่ไม่ผิด
หรือข้อมูลที่เราแจ้งไปอาจมีความผิดพลาดทางเทคนิคไปบ้าง เราก็ไม่มีความผิดฐานแจ้งความเท็จหรือหมิ่นประมาทครับ
แต่ข้อควรระวังคือ:
- ต้องร้องเรียนเรื่องที่เป็นประโยชน์เกี่ยวข้องกับเรา
หรือประโยชน์สาธารณะ
- ต้องเชื่อโดยบริสุทธิ์ใจว่าเป็นเรื่องจริง
(ไม่ใช่รู้อยู่แล้วว่าไม่จริงแต่แกล้งไปร้องเรียน)
- ไม่ใช่การแต่งเรื่องขึ้นมาใหม่ทั้งหมดเพื่อกลั่นแกล้ง
อ้างอิง:
คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 5796/2567
หมายเหตุ:
บทความนี้เป็นการสรุปข้อกฎหมายเบื้องต้น
หากท่านมีข้อสงสัยหรือกำลังประสบปัญหาคดีความ
ควรปรึกษาทนายความเพื่อดูรายละเอียดในสำนวนคดีของท่านโดยเฉพาะครับ